przedmiot pomocniczy, do wyboru

stacjonarnie

Zapoznanie studentów z dziejami sztuki polskiej w kontekście historii sztuki Krakowa

Prelekcje, o charakterze przekrojowym, omawiają zarówno „podręcznikowe”, jak i mniej znane dzieła malarstwa, rzeźby i architektury (na tle poszcz. nurtów i zjawisk w sztuce krajów niemieckojęzycznych, Włoch, Francji i in.). Zaraz po pierwszych zajęciach organizacyjnych w sali, podczas których ustalany jest kalendarz i plan spotkań w Krakowie oraz zadań dla studentów, kolejne zajęcia odbywają się następnie w świątyniach i placówkach muzealnych Krakowa. Bezpośredni kontakt z dziełami sztuki ma zaznajomić studentów z arcydziełami w zabytkowych wnętrzach kościelnych, z kolekcją w Pałacu Ciołka, Galerii w Sukiennicach, w Gmachu Gł. MNK, a także w poszcz. galeriach prywatnych (omawianie wybranych aktualnych wystaw). Przykładowo do wybranych zagadnień, przygotowywanych w czasie zajęć przez studentów (w celu zaliczenia zajęć), należą m.in.: Pietà w kościele p.w. św. Barbary w Krakowie, Ołtarz Mariacki w Krakowie, nagrobek króla Kazimierza Jagiellończyka w katedrze na Wawelu, Kaplica Zygmuntowska, Taniec Śmierci w kościele Bernardynów w Krakowie, Śmierć Ellenai Jacka Malczewskiego w zbiorach Galerii w Sukiennicach, Wnętrze grobu Kazimierza Wielkiego Jana Matejki w Domu J. Matejki, Pejzaż z Kornwalii Piotra Potworowskiego w Gm.Gł. MNK, Cholernie spadam Tadeusza Kantora w Cricotece (wł. prywatna), itp.
W czasie egzaminu (ustnego) student omawia wytypowane przez prowadzącego zagadnienie, w oparciu o wiedzę zgromadzoną w trakcie zajęć (notatki) oraz fachową, wskazaną uprzednio literaturę. Osobno wymagana jest umiejętność datowania dzieła na podstawie ornamentów, a zatem znajomość podstawowych informacji ze wzornictwa i problematyki przemian stylu w sztuce (gł. epoki nowożytnej). Egzamin składa się z 2 elementów: rozpoznawania, analizy i datowania dzieł pokazanych na reprodukcjach oraz ustnej odpowiedzi na pytania problemowe (np. program ideowy Ołtarza Mariackiego).

Są to wykłady problemowe, połączone z dyskusją, a także ćwiczeniami w zabytkowych wnętrzach Krakowa. W oryginalnych wnętrzach student/ka ma okazję nauczyć się umiejętnie przygotować przystępną i zwięzłą wypowiedź publiczną (prezentacja przed grupą). W efekcie zajęcia mają dostarczyć nie tylko wiedzę na temat najważniejszych przykładów sztuki Krakowa czy nauczyć rozumienia procesu ich powstania, także w kontekście sytuacji politycznej (jak np. w XIX w.). Zadanie zajęć zostanie spełnione, jeśli studenci będą potrafili w pełni omówić wybraną pracę artystyczną i samodzielnie rozpoznać oraz zadatować dzieła sztuki w historycznych obiektach (także tzw. małą architekturę – ołtarze, nagrobki, epitafia, itp.).
W celu zaliczenia student omawia szczegółowo (w oparciu o wskazaną uprzednio literaturę przedmiotu) wybrane dzieło sztuki znajdujące się in situ w Krakowie. Ćwiczenia praktyczne (w terenie: w zabytkowych kościołach, muzeach) oparte są o analizę dzieł. Z tego powodu wykłady są organizowane w krakowskich kościołach, poszcz. placówkach muzealnych w Krakowie.

Wybrana (ze wzgl. na brak miejsca) literatura podstawowa:
* Tysiąc skarbów Krakowa. Dzieje i sztuka, red. J. Purchla, J. Ziętkiewicz-Kotz, Kraków 2018
* Encyklopedia Krakowa, red. A.H. Stachowski, Warszawa–Kraków 2000.
* T. Dobrowolski, Sztuka Krakowa, wyd. 5, Kraków 1978 [Wydawnictwo Literackie, por. in. wydania]
* M. Fabiański, Złoty Kraków, Kraków 2010
* M. Fabiański, J. Purchla, Architektura Krakowa. Przewodnik, Kraków 2012
* M. Zlat, Renesans i manieryzm, Warszawa 2008 [w serii: Sztuka polska, t. III]
* T. Chrzanowski, M. Kornecki, Sztuka Ziemi Krakowskiej, Kraków 1982
* T. Chruścicki, F. Stolot, Muzea Krakowa, Warszawa 1981
Wirtualne Muzea Małopolski, www.muzea.malopolska.pl
Cyfrowe Dziedzictwo Kulturowe, www.kultura.malopolska.pl
Wybrana literatura uzupełniająca:
* A. Bujak, Kraków. Bazylika Mariacka, [wprowadzenie: M. Rożek], Kraków 2001
* M. Rożek, M. Gondkowa, Leksykon kościołów Krakowa, Kraków 2003
* J. Gadomski, Gotyckie malarstwo tablicowe Małopolski 1420-1470; Gotyckie malarstwo tablicowe Małopolski 1460-1500; Gotyckie malarstwo tablicowe Małopolski 1500-1540, Warszawa-Kraków [1988-] 1995
* J. Gadomski, Późnogotyckie retabulum ołtarza głównego katedry na Wawelu, Kraków 2001. – („Ars Vetus et Nova”, t. 3, red. W. Bałus)
* D. Horzela, Twórczość rzeźbiarska warsztatu tryptyku Świętej Trójcy w katedrze na Wawelu, „Studia Waweliana” 11/12, 2002/2003
* J.Z. Łoziński, Pomniki sztuki w Polsce, t. 1: Małopolska, Warszawa 1985
* B. Miodońska, Małopolskie malarstwo książkowe 1320–1540, Warszawa 1993
* P. Skubiszewski, Wit Stwosz, Warszawa 1985
* A. Małkiewicz, Theoria et praxis. Studia z dziejów sztuki nowożytnej i jej teorii, Kraków 2000
* S. Mossakowski, Kaplica Zygmuntowska (1515–1533). Problematyka artystyczna i ideowa mauzoleum króla Zygmunta I, Warszawa 2007
* L. Kalinowski, „Gotycka niemal przewiązka nieklasycznie spiętrzonych kolumn” w górnej galerii arkadowej dziedzińca wawelskiego, [w:] Podług nieba i zwyczaju polskiego. Studia z historii architektury i sztuki ofiarowane Adamowi Miłobędzkiemu, Warszawa 1988
* A. Fischinger, Santi Gucci – architekt, rzeźbiarz królewski XVI wieku, Kraków 1969
* W. Tatarkiewicz, Czarny marmur w Krakowie, Kraków 1953
* M. Fabiański, O jezuickim nagrobku biskupa Andrzeja Trzebickiego, „Folia Historiae Artium” 10, 2005, Kraków 2006
* M. Karpowicz, Baltazar Fontana, Warszawa 1994
* M. Karpowicz, Sztuka baroku w Polsce, Warszawa 1988
* M. Karpowicz, Sztuka polska XVIII wieku, Warszawa 1985
* T. Dziubecki, Analiza ikonograficzna „Ołtarza Opłakiwania” w krakowskim kościele św. Anny, „Barok. Historia – literatura – sztuka” II/2 (4) 1995
* J. Gajewski, Prace Antoniego Frączkiewicza dla zakonu kamedułów. Ze studiów nad rzeźbą połowy XVIII wieku w Małopolsce, „Biuletyn Historii Sztuki” 41, 1979, nr 4
* J. Gajewski, Cztery figury w kościele św. Barbary w Krakowie, „Roczniki Humanistyczne. Historia sztuki (Prace ofiarowane Jerzemu Paszendzie SJ z okazji siedemdziesiątej rocznicy urodzin)” 50, zeszyt 4, Lublin 2002
* W. Komorowski, P. Pencakowski, Dzieje konserwatorskie figur dwunastu apostołów przed kościołem św. Piotra i św. Pawła w Krakowie, w: Dzieło sztuki a konserwacja, red. D. Nowacki, J. Żmudziński, Kraków 2004
* T. Kulik, Podłoże ideowe bernardyńskiego obrazu „Taniec Śmierci” w Krakowie. „Roczniki Humanistyczne” XXVIII, 1980, z. 4
* D. Konstantynów, Wystawy „Pochodni Nerona” Henryka Siemiradzkiego w Petersburgu (1877) i Moskwie (1879), „Biuletyn Historii Sztuki” 62, 3-4, 2000
* M. Porębski, Interregnum. Studia z historii sztuki polskiej XIX i XX wieku, Warszawa 1975
* A. Skalska, „Dziewczynka z chryzantemami” Olgi Boznańskiej – osaczona. Uwagi o spojrzeniu, „Atrium Quaestiones” VII, 1995
* K. Wyka, Thanatos i Polska czyli o Jacku Malczewskim, Kraków 1971
* M. Porębski, Nowosielski, Kraków 2003
* K. Czerni, Rezerwat sztuki. Tropami artystów polskich XX wieku, Kraków 2000
* Świat przedstawiony? O grupie „Wprost”, oprac. M. Kitowska-Łysiak, Lublin 2006. (- Sztuka nowa. Źródła i komentarze, seria pod red. M. Kitowskiej-Łysiak, M. Lachowskiego, t. III)
* T. Gryglewicz, Kraków i artyści. Teksty o malarzach i grafikach środowiska krakowskiego drugiej połowy wieku XX, Kraków 2005

Wybrane zagadnienie artystyczne przygotowywane i prezentowane w czasie zajęć przez studentów: Nagrobek króla Kazimierza Jagiellończyka w katedrze na Wawelu i wskazana literatura przedmiotu:
Podstawowa:
* P. Skubiszewski, Rzeźba nagrobna Wita Stwosza, Warszawa 1957 [odpowiednie strony]
* P. Mrozowski, Polskie nagrobki gotyckie, Warszawa 1994 [odpowiednie strony]
* Wokół Wita Stwosza. Katalog wystawy w Muzeum Narodowym w Krakowie 2005, red. D. Horzela, A. Organisty, Kraków 2005 [odpowiednie strony]
Uzupełniająca:
* A. Boczkowska, Herkules i Dawid z rodu Jagiellonów, Warszawa 1993 [odpowiednie strony]
* Wokół Wita Stwosza. Materiały z międzynarodowej konferencji naukowej w Muzeum Narodowym w Krakowie, 19 – 22 maja 2005, red. D. Horzela, A. Organisty, Kraków 2005 [odpowiednie strony]
* M. Łodyńska-Kosińska, Stwosz. Lata krakowskie (1477–1496), Warszawa 1998. – (Studia Instytutu Sztuki Polskiej Akademii Nauk, nr 2) [odpowiednie strony]
* M. Łodyńska-Kosińska, "Supereminentia" nad tumbą Kazimierza Jagiellończyka na Wawelu, „Rocznik Historii Sztuki” 17, 1988, s. 101-104
* W. Marcinkowski, Jörg Huber im Lichte der Forschung, [w:] Gotik Schätze Oberösterreich. Symposion im Linzer Schloss 20. bis 22. September 2002, hrsg. von L. Schultes, Linz 2003, s. 217-230
* W. Marcinkowski, Mikołaj z Lejdy a rzeźba późnogotycka w Europie środkowo-wschodniej. Przegląd najnowszych publikacji, „Folia Historiae Artium” 7, 2001, s. 123-154

Przed rozpoczęciem nauki przedmiotu byłoby dobrze, aby student miał podstawową wiedzę dotyczącą historii i literatury polskiej, związanej gł. z Krakowem.

Na ocenę wpływa udział w zajęciach a przede wszystkim znajomość z autopsji dzieł omawianych podczas zajęć (ich położenie, oryginalny kontekst architektoniczny, historyczny), ponadto wykształcony własny – artystyczny – stosunek do zabytków omawianych podczas wykładów. Pozytywna bądź negatywna opinia wyrażana na wybrany temat wiąże się ze znajomością merytoryczną danego obiektu, kontekstu jego powstania. Znaczenie ma też przygotowana prezentacja na wybrany temat, jej komunikatywność, zwarty, ale i rzeczowy oraz interesujący przekaz. Podczas egzaminu wymagana jest znajomość podręcznikowych dzieł. Realizacje anonimowe, bądź mniej znane, powinny być rozumiane w kontekście podobnych zjawisk kulturowych w Europie i na świecie.

05.02.2024