Przedmiot podstawowy, obligatoryjny

stacjonarnie

Zapoznanie studentkę / studenta z najistotniejszymi tendencjami postrzegania i rozumienia twórczości oraz sztuki od renesansu do XIX w.

Zajęcia zapoznają studentów z najistotniejszymi tendencjami postrzegania i rozumienia twórczości oraz sztuki. Na podstawie dzieł sztuki od renesansu do XIX w. student/ka może zarówno uczyć się rozumienia klasycznych teorii, doktryn artystycznych tego czasu, jak i metod stosowanych w naukach historycznych, jak rozumienie pojęcia oraz definicji twórczości i sztuki, analiz ikonograficznych i formalno-porównawczych (metod ikonologii czy klasyfikacji stylów, datowania), analizy biografii, ekfrazy. Ponadto omawia się teorie z zakresu psychologii sztuki, antropologii i innych pokrewnych dziedzin humanistycznych. Przedstawiony w trakcie wykładów zestaw różnych metod ma za zadanie nauczyć umiejętnego „czytania i rozumienia” dzieł. Nabyte w czasie zajęć kompetencje powinny studentkę/ studenta przekonać do świadomego wyboru, a co za tym idzie używania znanej jej/ jemu teorii lub metody stosowanej w pracy twórczej i w trakcie badań naukowych.
Wybrana problematyka obejmująca zajęcia: * definicja i definicje sztuki, przemiany pojęcia „twórczość” i „sztuka” (odtwarzanie rzeczywistości, pojęcie Gesamtkunstwerk, ut pictura poesis, ut pictura musica); * pojęcie stylu w sztuce – znaczenie rozpraw Aloisego Riegla, Heinricha Wölfflina; * nurty malarskie, barokowe a klasyczne w piśmiennictwie nowożytnym; * historiografia artystyczna, biografie artystów; historia sztuki czy historia kultury? Antropologia obrazu – piśmiennictwo Aby M. Warburga i Hansa Beltinga; * ikonografia, ikonologia – rola tekstów Erwina Panofsky’ego i Jana Białostockiego; * dlaczego mistyk potrzebuje artysty, czyli o roli wizualnych przedstawień w mistycznym doświadczeniu; * sztuka i złudzenie. O psychologii przedstawiania obrazowego Ernsta H. Gombricha; * iluzja, czyli gra z widzem w sztuce nowożytnej; * „Muzeum wyobraźni”. Od Kunst- und Wunderkammery do muzeum sztuki XIX w.

Są to wykłady problemowe, połączone z dyskusją, a także ćwiczenia. W czasie zajęć w ciągu semestru należy przedstawić wybraną, zalecaną przez prowadzącego lekturę (przewidywany czas prezentacji max 15 min). W czasie egzaminu (ustnego) student omawia wytypowane przez prowadzącego zagadnienie, w oparciu o wiedzę zgromadzoną w trakcie zajęć (notatki) oraz fachową, wskazaną uprzednio literaturę.

Literatura podstawowa:
* W. Tatarkiewicz, Dzieje sześciu pojęć. Sztuka – piękno – forma – twórczość – odtwórczość – przeżycie artystyczne, Warszawa 1975 [odpowiednie rozdziały].
* W. Tatarkiewicz, Definicja sztuki, [w:] Wstęp do historii sztuki, t. 1: Przedmiot – metodologia – zawód, Warszawa 1973, s. 17–41.
* H. Wölfflin, Podstawowe pojęcia historii sztuki. Problem rozwoju stylu w sztuce nowożytnej, Wrocław–Warszawa–Kraków 1962 (wznowienie: wydawnictwo Słowo / Obraz Terytoria, Gdańsk 2006).
* E.H. Gombrich, Sztuka i złudzenie. O psychologii przedstawiania obrazowego, tłum. J. Zarański, Warszawa 1981.
* J. Białostocki, Erwin Panofsky – myśliciel, historyk, człowiek, [w:] idem, Refleksje i syntezy ze świata sztuki, Warszawa 1978, s. 304–344 – (Studia i rozprawy z dziejów sztuki i myśli o sztuce). / por. E. Panofsky, Studia z historii sztuki, Warszawa 1971, s. 387–417.
* J. Białostocki, Posłanie Aby M. Warburga: historia sztuki czy historia kultury?, [w:] idem, Refleksje i syntezy ze świata sztuki. Cykl drugi, Warszawa 1987, s. 187–203 – (Studia i rozprawy z dziejów sztuki i myśli o sztuce).
* D. Freedberg, Potęga wizerunków. Studia z historii i teorii oddziaływania, tłum. E. Klekot, Kraków 2005.
* A. Malraux, Muzeum wyobraźni (fragmenty), [w:] Muzeum sztuki. Antologia, red. M. Popczyk, Kraków 2005, s. 185 – 210 (zob. tamże komentarz, A. Dziadek, Muzeum nowoczesności André Malraux).
Literatura uzupełniająca:
* A. Organisty, M. Walczak, „Ego sum vitis vera”. Przyczynek do dziejów barokowej pobożności pasyjnej w Europie Środkowej, [w:] Slezsko – země Koruny české. Historie a kultura 1300–1740, materiały z międzynarodowej konferencji naukowej towarzyszącej wystawie Slezsko perla v Korunĕ české. Tři období uměleckých vztahů Slezska a Čech,, Národní galerie w Pradze, red. Helena Dáňová, Jan Klípa, Lenka Stolarova, Praha 2008, s. 929–949.
* A. Kozieł, Angelus Silesius, Bernhard Rosa i Michael Willmann, czyli sztuka i mistyka na Śląsku w czasach baroku, Wrocław 2006
* T. Merton, Sztuka sakralna a życie duchowe, [w:] idem, Szukanie Boga, Kraków 1988 – Ewelina Kaliszczuk / 15.11
* W. Juszczak, Czy istnieje mistyczna sztuka? [w:] Sacrum i sztuka, oprac. N. Cieślińska, Kraków 1989, s. 144–152.
* P. Krasny, Visibilia signa ad pietatem excitantes. Teoria sztuki sakralnej w pismach Roberta Bellarmina, Cezarego Baroniusza, Rudolfa Hospiniana, Fryderyka Boromeusza i innych pisarzy kościelnych epoki nowożytnej, Kraków 2010 (w serii: Ars Vetus et Nova, red. W. Bałus, t. XXIX)
* J. Białostocki, Historia sztuki wśród nauk humanistycznych, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk 1980, s. 36–55.
* J. Białostocki, „Barok”: styl, epoka, postawa, [w:] idem, Pięć wieków myśli o sztuce, Warszawa 1976, s. 220–248.
* J. Białostocki, Terribilità, [w:] idem, Refleksje i syntezy ze świata sztuki, Warszawa 1978, s. 122–128 – (Studia i rozprawy z dziejów sztuki i myśli o sztuce).
* S. Freud, „Mojżesz” Michała Anioła (1914), [w:] idem, Dzieła, t. X: Sztuki plastyczne i literatura, tłum. R. Reszke, Warszawa 2009, s. 167–188.
* Benvenuta Celliniego żywot własny spisany przez niego samego, tłum. L. Staff, Warszawa 1994 (różne wydania).
* J. Białostocki, Śmierć Borrominiego. Fakty i mity w historiografii artystycznej, [w:] idem, Refleksje i syntezy ze świata sztuki. Cykl drugi, Warszawa 1987, s. 151–160 – (Studia i rozprawy z dziejów sztuki i myśli o sztuce).

Przed rozpoczęciem zajęć powinny być opanowane zasadnicze wiadomości z historii sztuki. Obowiązuje podstawowa znajomość historii filozofii.

- Ocena umiejętności rozpoznawania poszcz. teorii formy plastycznej oraz metod interpretacji dzieła sztuki determinujących dziejopisarstwo artystyczne
- Ocena poziomu merytorycznego prezentacji
- Ocena stopnia zaangażowania w realizację programu
- Ocena poziomu publicznej prezentacji
- Rzetelność wykonywania zadań
- Frekwencja
- Umiejętność uzasadniania wykorzystywanych informacji wskazanych przez wykładowcę oraz samodzielnie zgromadzonych
- Adekwatność do tematyki zadań
- Oryginalność i innowacyjność realizacji zadań

31.10.2023