przedmiot podstawowy

stacjonarnie

Celem zajęć jest przede wszystkim pokazanie studentom tendencji i zjawisk, które pojawiły się (bądź były kontynuowane) w sztuce starożytnej i średniowiecznej, miały swój udział w kształtowaniu się sztuki nowożytnej oraz nowoczesnej i oddziałują na sztukę aż do dziś. Dodatkowo, studenci zostaną zaznajomieni z podstawowymi narzędziami analizy i interpretacji dzieł sztuki dawnej, co pomoże w zbudowaniu świadomości wpływu zmian kulturowych, historycznych, społecznych, religijnych i ekonomicznych na formę i funkcję sztuki. Zajęcia mają w swoim założeniu umożliwić studentom poznanie kanonu dzieł sztuki dawnej, w tym zwłaszcza sztuki starożytnej i średniowiecznej, który pozwoli im na zrozumienie procesów zmian, które zachodziły w historii sztuki oraz pomoże w budowaniu własnych narracji wokół podejmowanych przez nich działań artystycznych.

1.      Źródła europejskiej sztuki. Dziedzictwo starożytnych cywilizacji.
 
2.      Mimesis w myśli greckich filozofów, naśladowanie natury i sztuka wobec „wielkiej teorii piękna”.
 
3.      Opis dzieła sztuki i jego początki w starożytnych i bizantyńskich ekphrasis.
 
4.      Pojęcie „renesansu” oraz tradycja antyczna w sztuce.
 
5.      Tendencje ikonoklastyczne i niszczenie dzieł sztuki ze względów religijnych i ideowych.

6.      Sztuka a narodziny nowej religii. Między chrześcijaństwem a islamem.
 
7.      Trwałość wzorców antycznych w architekturze.
 
8.      Odmienny model budowania - dlaczego powstały pierwsze katedry gotyckie?
 
9.      Podręczniki technologiczne i traktaty teoretyczne – nauka sztuk plastycznych dawniej i dziś.

10.    Zajęcia terenowe w wybranych oddziałach Muzeum Narodowego w Krako-wie (MNK Arsenał, galeria „Źródła. Galeria sztuki starożytnej”; MNK Ciołek, galeria „Sztuka Dawnej Polski. XII-XVIII wiek”) oraz w wybranych kościołach Krakowa (m. in. kościół Mariacki, kościół św. Andrzeja, kościół św. Katarzyny Aleksandryjskiej, kościół Bożego Ciała).

Zajęcia mają formę konwersatorium z aktywnym udziałem studentów, opartego na analizie i interpretacji wybranych tekstów źródłowych oraz opracowań naukowych, prezentacjach multimedialnych z komentarzem prowadzącego, dyskusjach problemowych wokół kontekstów kulturowych, społecznych, religijnych i historycznych omawianych zjawisk i tendencji w sztuce, a także na zajęciach terenowych (w muzeach, galeriach, przestrzeni miejskiej i zabytkowych budowlach) oraz analizie dzieł sztuki in situ.

Ogólnie: Jan Białostocki, Sztuka cenniejsza niż złoto. Opowieść o sztuce europejskiej naszej ery (różne wydania, np. Warszawa, PWN 2006).

Temat 1: Kazimierz Michałowski, Od Edfu do Faras. Polskie odkrycia archeologii śródziemnomorskiej (fragmenty), Warszawa 1983.

Temat 2: Ksenofont, Wspomnienia o Sokratesie, tł. L. Joachimowicz; Platon, Państwo, Uczta (fragmenty), tł. W. Witwicki [w:] Myśliciele, kronikarze i artyści o sztuce od starożytności do 1500 r., oprac. J. Białostocki, Warszawa 1978, s. 21-35.

Temat 3: Homer, Iliada (fragment), tł. F. K. Dmochowski (różne wydania); Michał Psellos, Traktat o ikonie Ukrzyżowania (fragment)  [w:] Hans Belting, Obraz i kult. Historia obrazu przed epoką sztuki, tł. T. Zatorski, Gdańsk 2010, s. 597-598.

Temat 4: Jan Białostocki, Tradycje antyczne w sztuce europejskiej [w:] Tegoż, Teoria i twórczość. O tradycji i inwencji w teorii sztuki i ikonografii, Poznań 1961, s. 169-203.

Temat 5: Jan z Damaszku, Trzy przemowy o wrogach obrazów, Wykład wiary prawdziwej (fragmenty), Postanowienia Soboru Nicejskiego II (787) [w:] Hans Belting, Obraz i kult. Historia obrazu przed epoką sztuki, tł. T. Zatorski, Gdańsk 2010, s. 573-576.

Temat 6: Koran (fragmenty), tł. i oprac. J. Bielawski, Warszawa 1986; Awicenna, Księga Wiedzy (fragmenty), tł. B. Składanek, Warszawa 1974.

Temat 7: Witruwiusz, Dziesięć ksiąg o architekturze (fragmenty), tł. K. Kumaniecki [w:] Myśliciele, kronikarze i artyści o sztuce od starożytności do 1500 r., oprac. J. Białostocki, Warszawa 1978, s. 62-100; Prokopiusz z Cezarei, O budowlach (fragmenty), tł. H. Pietruszczak, Zgorzelec 2020.

Temat 8: Otto von Simson, Katedra gotycka (fragmenty), tł. A. Palińska, Warszawa 1989.

Temat 9: Villard de Honnecourt, Książka o rysowaniu [w:] Myśliciele, kronikarze i artyści o sztuce od starożytności do 1500 r., oprac. J. Białostocki, Warszawa 1978, s. 249-252; Dionizjusz z Furny, Hermeneia czyli objaśnienie sztuki malarskiej (fragmenty), tł. I. Kania, red. M. Smorąg-Różycka, Kraków 2004.

Podstawą oceny jest egzamin końcowy (semestralny) w formie ustnej, podczas którego należy zbudować wypowiedź na jeden z tematów, które są szczegółowo omawiane w trakcie zajęć (opisanych pod numerami 1-9 w treściach programowych karty przedmiotu, konkretny temat zostanie wyłoniony w drodze losowania). Podczas egzaminu oceniana jest zdolność samodzielnej wypowiedzi na tematy związane ze sztuką, znajomość prezentowanych podczas zajęć tendencji i zjawisk, które pojawiły się (bądź były kontynuowane) w sztuce dawnej oraz umiejętność odniesienia ich do sztuki nowoczesnej i współczesnej, zwłaszcza w obrębie specjalności intermediów.

Poza egzaminem, oceniana jest również frekwencja na zajęciach (warunkiem zaliczenia jest min. 50% obecności) oraz aktywny udział w dyskusjach podczas zajęć.

*Na ocenę 3,0 wymagane jest min. 50% obecności i zaliczenie egzaminu końcowego na poziomie dostatecznym.

*Na ocenę 4,0 wymagane jest min. 60% obecności, zaliczenie egzaminu końcowego na poziomie dobrym oraz zadowalająca aktywność na zajęciach.

*Na ocenę 5,0 wymagane jest min. 70% obecności, zaliczenie egzaminu końcowego na poziomie bardzo dobrym oraz wyraźna aktywność na zajęciach.

*Na ocenę 5,5 wymagane jest min. 80% obecności, zaliczenie egzaminu końcowego na poziomie celującym oraz wyróżniająca się aktywność na zajęciach.

17.09.2025