Podstawowe

Stacjonarnie

Celem zajęć w I semestrze jest przedstawienie wybranych pojęć, zagadnień i wzorców ikonograficznych obejmujących swoim zakresem przede wszystkim szeroko rozumianą sztukę i kulturę Zachodu, z odwołaniami do sztuki i kultury terytoriów pozaeuropejskich. Wykład, wykorzystując metodologię antropologii kultury, uwzględnia zmienną rolę form artystycznych jako podstawowych form komunikowania, opisu świata i archiwizowania informacji, a także przemiany w kulturze i sposobach percepcji świata oraz wpływ, jaki wywarły one na sztuki wizualne.

Cykl wykładów w I semestrze podzielony został na dwa bloki zagadnień. Pierwszy zwraca uwagę studentów na rodzące się równolegle koncepcje, które nie tylko przybierają określone formy i wyrażają określone znaczenia, ale podlegają migracjom, zarówno w sensie geograficznym (przemieszczenie form), jak i kulturowym (przemieszczenie znaczeń). Drugi pomaga zbudować mapę "sposobów widzenia", na której następnie rozmieszczone zostaną ważne punkty w rozwoju form artystycznych, praktyk twórczych i sposobów komunikowania od okresu paleolitycznego aż po koniec XVIII wieku.

Cześć pierwsza: Blok ikonologiczny — "Atlas Mnemosyne" Aby Warburga, ikonologia Erwina Panofskiego i teoria wizualna E.H. Gombricha oraz wynikająca z nich synchronia i diachronia form ikonograficznych [9 wykładów]

Część druga: Blok metodologiczny – Podstawowe koncepcje i pojęcia [6 wykładów]

1. Teoria widzenia Władysława Strzemińskiego i jej konsekwencje dla percepcji sztuki (czytanie krytycznie).

2. Antropologia obrazu Hansa Beltinga i Strategie obrazów Georgesa Didi-Hubermana.

3. Koncepcja 5 opozycji wprowadzona przez Heinricha Wölfflina i jej krytyczna analiza autorstwa E.H. Gombricha: linearny i malarski, płaszczyzna i głębia, forma zamknięta i forma otwarta, wielość i jedność, jasność i niejasność oraz Koncepcja klasycyzmów i barokizmów jako stałych tendencji naprzemiennie występujących w sztuce według Heinricha Wölfflina, Eugenio d’Orsa i Michela Ragona.

Cykl wykładów problemowych bazujących na prezentacji wizualnej, uzupełnianej pokazami materiałów audiowizualnych dotyczących wybranych zagadnień stylistycznych i ikonograficznych, a także wątków narracyjnych wypracowanych w sztuce od prehistorii do końca XVIII wieku oraz ich długiego trwania w następnych epokach.

Zajęcia prowadzone metodą analizy porównawczej Umberto Eco, uwzględniające badania nad obrazem Hansa Beltinga, Georgesa Didi-Hubermana, W.J.T. Mitchela, Miekke Bal i innych w formie wykładu konwersatoryjnego uzupełnionego przez prezentację wizualną i połączonego z dyskusją. Uzupełnieniem treści przekazywanych podczas wykładu jest samodzielna lektura wskazanych przez prowadzącą pozycji książkowych i/lub artykułów. Obie formy nauczania prowadzą do przygotowania prezentacji wizualnej o charakterze problemowym i analitycznym przedstawiającej przemiany zachodzące w jednym z modeli ikonograficznych.

Literatura obowiązkowa:
E.H. Gombrich, O sztuce, Poznań 1997 i kolejne wydania.
H.W. Janson, Historia sztuki. Od czasów najdawniejszych po dzień dzisiejszy, Warszawa 1993 i kolejne wydania.
N. Davies, Europa, Kraków 1999 i kolejne wydania.

Literatura uzupełniająca:
W. Strzemiński, Teoria widzenia, Łódź 2016.
A. Warburg, Narodziny Wenus i inne szkice renesansowe, Gdańsk 2010.
E. Panofsky, Studia z historii sztuki, Warszawa 1971.
V. Stoichita, Ustanowienie obrazu, Gdańsk 2011.

H. Belting, Obraz i kult. Historia obrazu przed epoką sztuki, Gdańsk 2012.

Ponadto lektury wskazywane na bieżąco w związku z wybranym przez osobę studiującą tematem prezentacji wizualnej.

W ramach zaliczenia I semestru (forma: prezentach wizualna przygotowana zespołowo połączona z wypowiedzią ustną każdego z członków zespołu objaśniającą wybrane zagadnienie ikonograficzne) oceniane są nastepujące elementy:

1. Umiejętność podziału kompetencji w obrębie zespołu i zorganizowanie pracy skutkującej wymiernym efektem.
2. Umiejętność przekazywania treści w sposób przystępny, a jednocześnie spełniający kryteria wypowiedzi akademickiej (zastosowanie odpowiedniej terminologii itp.).
3. Odpowiednie przygotowanie materiału wizualnego potwierdzającego zrozumienie przez studentów istoty danego wzorca ikonograficznego, historycznych i kulturowych powodów jego przemian oraz znaczenia, jakie posiada aktualnie.
4. Oryginalność w doborze materiału wizualnego ilustrującego dany motyw/wątek ikonograficzny.

W I semestrze zajęcia kończą się zaliczeniem bez oceny (przedmiot jest kontynuowany w II semestrze). Jednakże zaliczenie uzyskiwane jest po spełnieniu wymagań w stopniu co najmniej satysfakcjonującym – tj. odpowiadającym ocenie 4.0, czyli max. dwie nieusprawiedliwione nieobecności podczas zajęć w trakcie trwania semestru; na zajęciach obowiązuje lista obecności (zasady związane z liczeniem nieobecności są osobom studiującym przekazywane na pierwszych zajęciach w semestrze); rzetelnie przygotowana prezentacja, właściwie dobrany materiał ikonograficzny, zauważalny, choć niedominujący wkład w przygotowaną prezentację zespołową; właściwie dobrane słownictwo o charakterze akademickim; umiarkowana oryginalność w sposobie przedstawiania tematu.

1.10.2025